Duiken is een prachtige activiteit waarbij ontspanning, avontuur en natuurbeleving samenkomen. Tegelijkertijd is duiken ook een activiteit waarin veiligheid en voorbereiding centraal moeten staan – elke keer opnieuw. Toch zien we dat ervaren én minder ervaren duikers soms afwijken van de standaardprocedures. Niet uit onverschilligheid, maar omdat het ‘even makkelijker’ is. Het gaat immers altijd goed… toch? Dat is precies waar het gevaar schuilt.
Zelfgenoegzaamheid: het stille risico
In de duikwereld wordt bij (bijna-)ongevallen zelfgenoegzaamheid steeds vaker genoemd als factor. Het is het moment waarop een duiker – bewust of onbewust – afwijkt van de normale procedure, omdat hij of zij denkt: “Ik weet wel hoe het zit.” Of: “Dat heb ik al zo vaak gedaan, dat kan geen kwaad.”
Het probleem is dat deze aannames pas zichtbaar worden als risicovol wanneer het misgaat. Net als in andere sectoren (denk aan luchtvaart of geneeskunde) blijkt uit analyses van incidenten keer op keer dat het niet alleen gaat om falende techniek, maar juist om menselijk gedrag: kleine afwijkingen van de norm, gedaan uit gemak, haast of routine.
Vertrouwen op routine – tot het fout gaat
In de praktijk zijn het vaak niet de grote fouten, maar kleine afwijkingen van standaardprocedures die aan de basis liggen van duikincidenten. Denk aan het overslaan van een buddycheck, omdat je je eigen set kent en ervan uitgaat dat je buddy ook wel weet wat hij of zij doet. Maar weet jij ook precies hoe die uitrusting werkt?
Niet iedereen gebruikt dezelfde configuratie. Kleine verschillen – in loodverdeling, inflatorpositie of alternatieve luchtvoorziening – kunnen bij een onverwachte situatie ineens een groot effect hebben. Routine zorgt ervoor dat we denken het allemaal wel te weten, terwijl we soms over cruciale details heen kijken.
Een ander herkenbaar voorbeeld: een duiker die besluit een ontbrekend onderdeel ‘even’ te vervangen met iets uit de reservekist van een buddy, zonder te checken of dat past bij de rest van de uitrusting. Of een groep die van de geplande route afwijkt, omdat ze ‘dat stuk al eerder hebben gedaan’ en denken te weten wat ze kunnen verwachten.
In veel gevallen gaat het goed – en dat is precies waarom deze patronen zich kunnen inslijpen. Tot het moment dat er wél iets misgaat. Dan blijkt dat het net die ene aanpassing, dat ene gemakje, is dat het verschil maakte.
Niet alleen jouw veiligheid
Een belangrijk aspect dat vaak wordt vergeten: je bent zelden alleen onder water. Elke afwijking van een standaardprocedure, hoe klein ook, vergroot niet alleen jouw eigen risico – maar ook dat van je buddy. Vertrouwen onder water is gebaseerd op het idee dat jullie beiden voorbereid zijn en dezelfde veiligheidsnormen hanteren.
Wanneer jij kiest voor gemak boven zorgvuldigheid, neem je dat vertrouwen deels weg. En als jij in de problemen komt, moet je buddy mogelijk handelen met incomplete of verkeerde informatie.
Een cultuur van aanspreken en checken
Bij Happy Divers geloven we sterk in een open, veilige duikcultuur. Een cultuur waarin het normaal is om elkaar aan te spreken, vragen te stellen en samen de risico’s te beperken. Niet alleen over de Geen ego’s, geen gêne – gewoon goede communicatie en teamwork.
Dat begint al bij de briefing: weet wat je van elkaar mag verwachten. En het eindigt pas na de debriefing: bespreek wat goed ging, en waar het beter kon. Zelfs (of juist) bij een ogenschijnlijk vlekkeloze duik.
Een opmerking van je buddy lijkt misschien onnodig – maar kan net dat verschil maken. En andersom geldt hetzelfde: laat het weten als je iets ziet dat afwijkt van wat je als veilig beschouwt. Soms is het niets. Soms voorkomt het een incident.
Blijf bewust, ook bij ‘simpele’ duiken
Elke duik – hoe bekend of eenvoudig ook – verdient dezelfde aandacht als de eerste. Want routine is waardevol, maar wordt gevaarlijk wanneer het ons blind maakt voor risico’s. Standaardprocedures zijn er met een reden. Houd je eraan, voor jezelf én je buddy.
Veilig duiken begint boven water – met bewuste keuzes, eerlijke communicatie en het lef om elkaar scherp te houden.
Duik bewust. Duik samen. Duik veilig.
